دیابت یکی از بیماری های شایعی است که حتماً نام آن را شنیده اید. در این بیماری میزان قند خون بدن بالاتر از حد طبیعی است. دیابت انواع مختلفی دارد، اما گرسنگی و تشنگی بیش از حد، تکرر ادرار، خشکی و خارش پوست از علائم دیابت هستند. در مقاله ی حاضر، انواع دیابت را به طور اختصاصی بررسی می کنیم. علت، علائم و نحوه ی درمان هر کدام را بیان خواهیم کرد و مهم تر اینکه با نحوه ی پیشگیری از آنها آشنا خواهید شد.

 علت ابتلا به بیماری دیابت چیست؟

انواع دیابت: علائم، راه های درمان و پیشگیری انواع مختلف بیماری دیابت

انواع دیابت: علائم، راه های درمان و پیشگیری انواع مختلف بیماری دیابت

دیابت یکی از بیماری های شایعی است که حتماً نام آن را شنیده اید. در این بیماری میزان قند خون بدن بالاتر از حد طبیعی است. دیابت انواع مختلفی دارد، اما گرسنگی و تشنگی بیش از حد، تکرر ادرار، خشکی و خارش پوست از علائم دیابت هستند. در مقاله ی حاضر، انواع دیابت را به طور اختصاصی بررسی می کنیم. علت، علائم و نحوه ی درمان هر کدام را بیان خواهیم کرد و مهم تر اینکه با نحوه ی پیشگیری از آنها آشنا خواهید شد.

دیابت چیست؟

گروهی از بیماری ها را که طی آن بدن انسولین کافی نمی سازد یا نمی تواند از انسولین تولید شده به درستی استفاده کند، دیابت می نامند. در این بیماری بدن نمی تواند قند را از خون به سلول ها برساند. به همین دلیل، سطح قند خون افزایش می یابد.

گلوکز، نوعی قند است که در خون یافت می شود و یکی از منابع اصلی انرژی بدن است. اگر انسولین بدن کم باشد یا بدن نتواند از انسولین خود استفاده کند، قند در خون انباشته می شود. این مسئله، مشکلاتی جدی را ایجاد می کند.

انواع دیابت

دیابت را به سه نوع اصلی تقسیم می کنند:

• دیابت نوع ۱
• دیابت نوع ۲
• دیابت بارداری

علت ابتلا به بیماری دیابت چیست؟

دیابت نوع ۱

به باور متخصصان، دیابت نوع ۱ نوعی بیماری خودایمنی است، بدین معنی که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول های بتای لوزالمعده (که مسئول تولید انسولین هستند) حمله می کند و آنها را نابود می سازد. این صدمه دائمی است.

هنوز مشخص نیست که چه چیزی موجب این حمله می شود. ممکن است دلایل ژنتیک و محیطی در این امر دخیل باشند. هرچند، به نظر نمی رسد عوامل مرتبط با سبک زندگی در این بیماری نقشی داشته باشند.

دیابت نوع ۲

دیابت نوع ۲ با مقاومت به انسولین شروع می شود. در این بیماری بدن نمی تواند به طور مؤثری از انسولین موجود استفاده کند. این مسئله لوزالمعده را تحریک می کند که انسولین بیشتری بسازد تا وقتی که دیگر نمی تواند به این حجم تقاضا پاسخ دهد. در این صورت، تولید انسولین کاهش می یابد و قند خون بالا می رود.

علت دقیق دیابت نوع ۲ ناشناخته است، اما عوامل زیر ممکن است در آن دخیل باشند:

• ژنتیک
• عدم تحرک
• اضافه وزن

البته متخصصان می گویند، شرایط محیطی و عوامل دیگری نیز ممکن است سبب بروز دیابت نوع ۲ شوند.

دیابت بارداری

در دوران بارداری، هورمون های مهارکننده ی انسولین در بدن زنان تولید می شود، به همین دلیل، ممکن است زنان باردار به دیابت مبتلا شوند. این بیماری فقط در دوران بارداری رخ می دهد.

علائم دیابت بارداری عبارتند از:

• گرسنگی و تشنگی بیش از حد
• تکرر ادرار
• خستگی یا خواب آلودگی
• خشکی و خارش پوست
• تاری دید
• کندی ترمیم زخم

گاهی، لکه های تیره ای در چین های پوستی گردن یا زیربغل مبتلایان دیابت نوع ۲ ایجاد می شود. از آنجا که معمولاً تشخیص دیابت نوع ۲ نسبت به سایر انواع دیابت بیشتر طول می کشد، ممکن است تا زمان تشخیص نشانه هایی مانند درد یا بی حسی را در پای خود احساس کنید.

دیابت نوع ۱ اغلب با سرعت بیشتری رشد می کند. این بیماری ممکن است با نشانه هایی مانند کاهش وزن یا شرایطی به نام کتواسیدوز دیابتی (diabetic ketoacidosis) همراه باشد. در کتواسیدوز دیابتی قند خون بسیار بالاست، اما انسولین بدن خیلی کم یا صفر است.

علائم دیابت نوع ۲ و ۱ ممکن است در هر سنی ظاهر شود، ولی دیابت نوع ۱ در کودکان و جوانان بیشتر دیده می شود. دیابت نوع ۲ نیز در سنین بالای ۴۵ شایع است، اما این روزها، به دلیل سبک زندگی کم تحرک و افزایش وزن، بروز دیابت نوع ۲ در افراد جوان تر افزایش یافته است.

دیابت چقدر شایع است؟بیش از ۳۰ میلیون نفر در آمریکا دیابت دارند. حدود ۵ تا ۱۰ درصد این افراد به دیابت نوع ۱ و ۹۰ تا ۹۵ درصد آنان به دیابت نوع ۲ مبتلا هستند.

طبق آمارهای سال ۲۰۱۵، دیابت یک و نیم میلیون نفر از بزرگسالان آمریکایی به تازگی تشخیص داده شده است. برآورد می شود بیش از ۸۴ میلیون نفر دیگر نیز به پیش دیابت مبتلا باشند. بیشتر مبتلایان پیش دیابت نمی دانند که این بیماری را دارند. پیش دیابت وقتی رخ می دهد که گلوکز خون بالاتر از حد مجاز باشد ولی آن‌قدر بالا نباشد که دیابت محسوب شود.

احتمال ابتلا به دیابت در صورت وجود سابقه ی خانوادگی این بیماری بیشتر می شود. سایر عوامل خطر دیابت نوع ۲ عبارتند از:

• سبک زندگی کم تحرک یا پشت میز نشینی
• چاقی و اضافه وزن
• ابتلا به دیابت بارداری یا پیش دیابت

عوارض احتمالی قند خون بالا چیست؟

عوارض دیابت اغلب در طول زمان ایجاد می شود. عدم کنترل صحیح قند خون، خطر مشکلات جدی و کشنده ی مرتبط با این بیماری را افزایش می دهد. برخی عوارض مزمن ناشی از انواع دیابت عبارتند از:

• بیماری های عروقی ای که به حمله ی قلبی یا سکته ی مغزی منجر می شود
• مشکلات بینایی، با عنوان رتینوپاتی (retinopathy)
• عفونت یا مشکلات پوستی
• آسیب عصبی یا نوروپاتی (neuropathy)
• آسیب کلیوی یا نفروپاتی (nephropathy)
• قطع عضو به دلیل نوروپاتی یا بیماری عروقی

دیابت نوع ۲ ممکن است ریسک ابتلا به بیماری آلزایمر را نیز افزایش دهد، به خصوص اگر قند خون به خوبی کنترل نشود.

عوارض دیابت بارداری

افزایش سطح قند خون در دوران بارداری ممکن است به مادر و کودک آسیب بزند و خطر موارد زیر را افزایش دهد:

• فشار خون بالا
• پره اکلامپسی (preeclampsia)
• سقط جنین یا مرده زایی
• نقص های مادرزادی

 انواع نادر دیابت

متخصصان برآورد می کنند، ۱ تا ۵ درصد موارد تشخیص دیابت از انواع نادر آن باشد؛ دیابت خود ایمن پنهان در بزرگسالان (LADA)، دیابت آغابارز شده در زمان بلوغ جوانان (MODY)، دیابت مرتبط با فیبروز کیستیکسیستیک فیبروزیس (CFRD) از این جمله اند. در ادامه، انواع نادر دیابت و چیزی که آنها را در دسته ی دیابت قرار می دهد، بررسی کرده ایم.

LADA

LADA (دیابت خودایمن پنهان در بزرگسالان) نادر است و به عنوان دیابت دیرآغاز (late-onset) شناخته می شود. بیشتر بزرگسالان مبتلا به LADA، بیشتر از ۳۰ سال دارند. پیشرفت این بیماری کُند است و گاهی با دیابت نوع ۲ اشتباه گرفته می شود.

بیماران LADA، (مشابه بیماران نوع ۲)، می توانند در آغاز بیماری با داروهای خوراکی، ورزش و رژیم غذایی دیابت خود را کنترل کنند، ولی به تدریج، لوزالمعده به کلی تولید انسولین را متوقف می کند (مشابه بیماران نوع ۱). در این صورت تزریق انسولین ضروری خواهد بود. این مسئله ممکن است از چند ماه تا سال ها بعد از تشخیص طول بکشد.

دیابت تک ژنی (MONOGENIC)

دیابت تک ژنی نوع کمیابی از دیابت است که به واسطه ی یک جهش ژنتیکی رخ می دهد. این بیماری حدود ۱ تا ۲ درصد موارد دیابت را به خود اختصاص می دهد، هرچند ممکن است شیوع آن تا ۵ درصد هم برسد. این دیابت مشخصه های هر دو نوع ۱ و ۲ را دارد و اغلب با یکی از این دو نوع که مرسوم ترند، اشتباه گرفته می شود.

دیابت شکننده

دیابت شکننده یکی از نادرترین انواع دیابت وابسته به انسولین است و مشخصه ی آن حملات مکرر و شدید هیپوگلیسمی (افت قند خون) و /یا هایپرگلیسمی (افزایش قند خون) و کتواسیدوز دیابتی است. این ناپایداری سطح قند خون اغلب بیمار را بستری می کند.

به همین دلیل، بیمار باید همیشه گلوکز خون خود را کنترل کند. همچنین، باید از پمپ انسولین و دستگاه پایش مداوم گلوکز (CGM) استفاده کند. در موارد نادر، ممکن است بیمار به به عمل پیوند لوزالمعده نیاز داشته باشد.

سندرم ولفرام (WOLFRAM)

سندرم ولفرام که با نام DIDMOAD (دیابت بی مزه، دیابت شیرین، آتروفی عصب بینایی و ناشنوایی) نیز شناخته می شود، نوعی اختلال ژنتیکی نادر است که دیابت نوع ۱ و عوارض جدی دیگر ناشی از قند خون بسیار بالا را ایجاد می کند. این بیماری معمولاً در کودکان زیر شش سال رخ می دهد و دیابت نوع ۱ اولین نشانه ی آن است.

دیابت مرتبط با فیبروز کیستیکسیستیک فیبروزیس

مبتلایان فیبروز کیستیکبه سیستیک فیبروزیس، مخاط زیاد و غلیظی دارند که ممکن است به لوزالمعده ی آنان آسیب برساند. اگر این آسیب ایجاد شود، لوزالمعده دیگر نمی تواند به میزان عادی انسولین تولید کند.

در نتیجه، فرد مانند بیماران دیابت نوع ۱، کمبود انسولین خواهد داشت. گاهی ممکن است بیمار مبتلا به دیابت مرتبط با فیبروز کیستیک سیستیک فیبروزیس قادر نباشد انسولین جذب کند. به همین دلیل مانند افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ به انسولین مقاوم می شود.

دیابت مرتبط با التهاب مزمن لوزالمعده

دیابت پانکراتیک بر اثر التهاب مزمن لوزالمعده ایجاد می شود. این بیماری به طور گسترده ای بافت غدد برون ریز (exocrine tissue) را تخریب می کند. وقتی هایپرگلیسمی (افزایش قند خون) حاد ایجاد می شود، سلول های ایزلت لانگرهانس لوزالمعده صدمه می بینند و دیگر انسولین تولید نمی کنند. به همین علت، بیمار در تمام عمر خود به انسولین وابسته می شود.

انواع دیابت چگونه درمان می شوند؟

به هر نوع دیابتی که مبتلا باشید، لازم است ارتباط نزدیکی با پزشک خود داشته باشید تا بتوانید آن را در کنترل نگه دارید.

هدف اصلی درمانگران، حفظ سطح گلوکز خون در محدوده ی هدف است. پزشک‌ محدوده ی هدف مناسبتان را به شما خواهد گفت. محدوده ی هدف بر اساس نوع دیابت، سن و وجود یا عدم وجود عوارض متفاوت است.

اگر دیابت بارداری داشته باشید، محدوده ی هدف قند خون شما از افرادی که به انواع دیگر دیابت مبتلا هستند، کمتر است.

فعالیت بدنی در درمان دیابت نقش مهمی دارد. از پزشک خود بپرسید چند دقیقه در هفته را باید به تمرینات هوازی (ایروبیک) اختصاص دهید. رژیم غذایی نیز در کنترل مؤثر دیابت نقشی حیاتی دارد. همچنین باید همواره فشار خون و کلسترول خود را زیر نظر داشته باشید.

 درمان دیابت نوع ۱

همه ی کسانی که به دیابت نوع ۱ مبتلایند، باید برای ادامه ی زندگی انسولین مصرف کنند. زیرا در این نوع دیابت صدمه به لوزالمعده دائمی است. انواع مختلفی از انسولین در دسترس است که شروع اثر، حداکثر اثر و طول اثر متفاوتی دارند.

انسولین درست زیر پوست تزریق می شود. پزشک به شما نشان می دهد که چطور به درستی آن را تزریق کنید و محل تزریق را به صورت چرخشی تغییر دهید. همچنین، می توانید از پمپ انسولین استفاده کنید؛ دستگاهی که بیرون بدن قرار می گیرد و می توان آن را برنامه‌ریزی کرد تا دوز خاصی را آزاد کند.

در حال حاضر، دستگاه های پایش مداوم گلوکز خون نیز وجود دارند که ۲۴ ساعته قند شما را کنترل می کنند. لازم است در طی روز سطح قند خون خود را پایش کنید. ممکن است لازم باشد داروهایی را برای کنترل کلسترول، فشار خون بالا یا عوارض دیگر مصرف کنید.

درمان نوع ۲

دیابت نوع ۲ با رژیم غذایی و ورزش کنترل می شود و می توانید آن را با مجموعه ای از داروهای کنترل قند خون نیز، درمان کنید. معمولاً متفورمین اولین دارویی که است که تجویز می شود. این دارو به بدن شما کمک می کند تا انسولین را بهتر مصرف کنید. اگر متفورمین مؤثر نباشد، پزشک شما داروهای دیگری را برایتان تجویز می کند.

باید سطح قند خون خود را کنترل کنید. افزون بر این، ممکن است به داروهایی برای کنترل فشار خون و کلسترول خود نیاز داشته باشید.

درمان قطعی قند خون

متأسفانه دیابت نوع ۱ درمانی ندارد. این بیماری در تمام طول عمر نیازمند درمان است، اما با پایش مداوم و تداوم درمان، می توانید از عوارض پیچیده تر این بیماری به دور باشید.

اگر با پزشک خود همکاری کنید و سبک زندگی مناسبی را برای خود برگزینید، می توانید دیابت نوع ۲ را به خوبی مدیریت کنید.

دیابت بارداری اغلب بعد از تولد کودک برطرف می شود (البته، اگر مراقبت های لازم انجام نشود، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ وجود خواهد داشت).

از دیابت پیشگیری کنید

براساس این گزارش، پیشگیری شناخته شده ای برای دیابت نوع ۱ وجود ندارد. اما، می توانید با عمل به توصیه های زیر، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش دهید:

• وزن خود را کنترل کنید.
• رژیم غذایی خود را مدیریت کنید.
• به طور منظم ورزش کنید.
• از سیگار بپرهیزید.
• میزان تری گلیسرید بدن خود را کاهش دهید.
• سطح کلسترول خوب یا HDL را افزایش دهید.
• اگر به دیابت بارداری یا پیش دیابت مبتلا هستید، می توانید با کمک توصیه های بالا از شروع دیابت نوع ۲ جلوگیری کنید یا آن را به تأخیر بیندازید.